Çocuklarda öğrenmeler ilk etapta taklit etmeyle başlar. Çevrelerinde gördükleri kişileri model alırlar, onları taklit ederek onlar gibi davranmayı öğrenirler. Bu yüzden anne ve babalara duyurulur özellikle çocuklarımızın yanında davranışlarımıza kat bir kat özen gösterelim.

Model alma 1 yaş civarında gelişir. En fazla vakit geçirdiği kişi bakıcı da yoksa anne ve baba olduğu için de model olarak onlar seçilir. Baba gibi konuşmak, anne gibi giyinmek oldukça önemlidir. Bebeklik döneminde annenin baktığı çocuk, bütün gününü anne ile geçiriyorsa ses tonundan, mimiklere, hareketlere kadar anneyi taklit eder.

Oyuncaklarla İletişimi İpucu Verir

Annenin bütün gün evde yaptığı işleri taklit etmek, oyunun en önemli parçasını oluşturur. Kızgın, gergin, agresif tavırlar içinde olan ebeveynlerin çocukları da oyuncaklarına, arkadaşlarına gergin davranırlar. Oyun ortamında doğal gözlemde bulunarak anne ve babanın ev içindeki tavır ve davranışlarını yorumlayabilirsiniz. Kendisine nasıl davranılıyorsa o da oyuncaklarına öyle davranıyordur.

Anne ve baba dışındaki kişileri de taklit etmeleri sık görülür. Yuvadaki arkadaşı ya da öğretmeni izlemek ve onlar gibi davranmak ya da konuşmak bu dönemde gözlenebilir. Evdeki bakıcı ya da çocuğa bakan babaanne, anneannenin de davranışları çocuk için model oluşturur.

Erkek çocuklar, yakın ilişki içinde oldukları babalarını model alıp onun gibi davranmayı tercih ederler. Baba gibi yürümeyi, oturmayı, traş olmayı, araba kullanmayı taklit etmek 3 – 4 yaş çocuklarında sıklıkla gözlenebilir. Çocuğu ayna gibi düşünmek mümkündür. Aileden çevreden aldıklarını yansıtacaktır.

Çocuğun Yanında Dikkatli Olmak Gerek

Ne tür entelektüel faaliyetler içinde olduğunuz, insanlara nasıl hitap ettiğiniz, nasıl bir yaşam tarzınız olduğu, olaylara verdiğiniz tepkiler ve duygularınızı dışa vurma biçiminiz hepsi çocuğunuz tarafından model alınarak taklit edilir. Annenin yüzündeki mimikler, kaşlarını çatma ya da gülme biçimi çocuğa yaklaşması, onunla konuşması ve iletişim kurma biçimi çocuk tarafından oyunlarında alınıp kullanacağı roller olur.

Anne ve babalar çocuğun yapmasını istemedikleri davranışları günlük yaşantılarında kendilerinin ne sıklıkla yaptığını objektif olarak değerlendirmeye çalışmalıdır. Çocuğun bir davranışı yapmasını istiyorlarsa ona model oluşturarak zamanla öğrenmesini sağlamalılar.

Cezalandırma ya da kızma yerine aynı olumlu davranışları sürekli çocuğun önünde sergilemek, istenmeyen bir davranışı oluşmadan önleyecektir. Sık gözlenen bir örnek olarak; çocuğun küfür etmesinden şikayet eden anne ve babaların bazen farkında olmadan trafikte ya da maç izlerken çocuğun önünde küfür kullandıkları daha sonra çocuk küfür edince de ceza vermeleri…

Anne ve babaların dikkat etmesi gereken bir konu da televizyon programları olacaktır. Özellikle televizyonda hoşa giden kahramanların taklit edilmesi bu yaş döneminde sık rastlanana bir durum olduğu için, izleyeceği programları önceden izleyerek doğru seçimler yapması konusunda yönlendirmek daha sağlıklıdır. Çocuğunuzun nasıl davranmasını istiyorsanız öncelikle siz o şekilde davranmalısınız. Bunu aklınızdan çıkarmayın.

Uzman Klinik Psikolog
Doğan Demirkan Özdemir